برای نخستین بار یک فیزیکدانان و کارشناس زلزله ایرانی توانست دلیل ارتعاشات منار جنبان اصفهان را با انجام آزمایش های دینامیکی بررسی کند.
حمید شاهین پور،سرپرست کمیته پژوهشی انجمن فناوری های بومی ایران که به اختلالات اخیر در نوسانات دو منار اصفهان پی برد تصمیم گرفت علت ارتعاشات بنا را با فرمول های دینامیکی پیدا کند.
پژوهش شاهین پور با تمام فرمول های پیچیده و آزمایشگاهی اش تنها در پی رسیدن به این نتیجه است.«هنگامی که دو نخ مشابه را به طول مساوی و انتهای نخ ها به یک نخ افقی ببندید دو آونگ کاملا مشابه حاصل می شود.اگر یکی از وزنه های به نوسان در آید یکی دیگر از وزنه ها هم شروع به نوسان می کند.
اگر یکی از نخها بلندتر شود در صورت نوسان یکی،وزنه دیگر دچار نوسان نمی شود.حال اگر وزن یکی با دیگری متفاوت باشد باز هم نوسان یکی منجر به اختلال در نوسان دیگری می شود.بنابر این می توان ارتعاش یک مناره به مناره های بعدی هم منتقل شود.»
پیش از شاهین پور افرادی دیگری هم درباره منار جنبان کار کرده اند اما تا کنون کسی،کار آزمایشگاهی روی این بنا انجام نداده اند.
در کشورهای عراق و عربستان هم منار جنبان های زیادی وجود دارد.شاهین پور تمام منارجنبان های ساخته شده در دنیا را متعلق به فرهنگ ایرانی اسلامی می داند.
جالب است بدانید منار جنبان های دنیا در یک دوره زمانی سی ساله دوره تیموریان ساخته شده اند.
منار جنبان
در سر راه اصفهان به نجف آباد قریه ای است که آن را کارلادان می گویند.امروز این روستا جزئی از شهر اصفهان به شمار می رود.در این قریه بنائی وجود دارد که مزار یکی از صلحا و زهّاد مشهور قرن هشتم هجری به نام عمو عبدالله کارلادانی است.
تاریخی که بر فراز سنگ عمو عبدالله نوشته شده و سال 716 هجری را نشان می دهد مبین این نکته است که این عارف بزرگ در زمان سلطان (محمد خدابنده) ایلخان مسلمان می زیسته است ایوان منارجنبان یکی از آثار تک ایوانی دوران ایلخانی است اما برخی از محققین عقیده دارند که مناره ها بعداً به ایوان مزبور افزوده شده است.
چیزی که این بنای کوچک را که عرضش نه متر و طول هر مناره‌اش هفده متر است را معروف کرده‌است تکان خوردن آن است.یعنی با تکان دادن یکی از مناره ها مناره دیگر و کل ساختمان نیز تکان می خورد.
ایوان بنا به سبک مغول ساخته شده است ولی شکل مناره ها نشان می‌دهد که آنها را اواخر دوره صفویه به ایوان اضافه کرده اند.
دلیل حرکت این بنا تا مدت‌ها برای دانشمندان سوال بوده است.بسیاری هنوز هم می گویند هیچ دلیل منطقی ای برای این حرکت وجود ندارد اما چیزی که مهم است،این است که منارجنبان در دنیا تنها بنایی نیست که این طوری حرکت می کند.در عراق و عربستان هم چنین بناهایی یافت می شود.به هر حال منطقی ترین علتی که برای تکان خوردن مناره ها می تواند وجود داشته باشد،پدیده فیزیکی تشدید یا دوپلر است..
چون مناره‌ها سبک و کاملاً مشابه هستند،تکان خوردن یکی روی دیگری اثر می گذارد.
بسیاری از معماران و مهندسان درباره جنبش مناره ها به اظهار نظر فنی و مهندسی پرداخته اند اما برخی نیز می گویند هیچ دلیل منطقی برای تحرک مناره ها ارائه نشده است.جهانگردانی که به نقاط مختلف دنیا سفر کرده اند در مشاهدات خود مناره هائی را معرفی کرده اند که در نقاط دیگر جهان همین خصوصیت را داشته اند.
اما قدر مسلم اینکه منارجنبان اصفهان وجه تمایزی با سایر مناره های متحرک دارد و آن این است که گذشته از حرکت مناره ها سایر قسمت های بنا نیز حرکت می کند.ارتفاع ایوان مقبره عمو عبدالله از سطح زمین بقعه 10 متر و ارتفاع هریک از دو مناره 7/5 متر است.
در این ایوان مزار عمو عبدالله قرار دارد و راه صعود به بام و مناره ها نیز به وسیله درگاه کوچکی است که با پلکانی مارپیچ به بام مربوط می شود.